Wat zou een sociaal contact moeten oplossen en kan het dat?
Een sociaal contract wordt vaak in verband gebracht met het niet functioneren van de overheid niet goed functioneert. De vraag is dan waarom faalt de overheid? Ik kan drie verschillende redenen bedenken: 1 Slechte ambtenaren; 2 De overheid wordt slecht geleid; 3 De overheid wordt overvraagd. Wat valt er over te zeggen.
Slechte ambtenaren: Slecht willende ambtenaren, die de burger willen pesten? Ik ben ze nooit tegengekomen. Wel zal de ene ambtenaar beter zijn dan de ander, en dat is ook nog afhankelijk van waar het over gaat. Betere ambtenaren zijn natuurlijk altijd mooi, maar waar vind je ze in voldoende aantallen?
Slecht geleide overheid: dit zou het makkelijkst zijn: dan vervangen we de leiding, dat is – uiteindelijk – de regering en alles wordt weldra goed. Zou het zo makkelijk zijn?
Overvraagde overheid: Een overheid die zich n iet kan veroorloven om nee te zeggen tegen wat de politiek en/of de samenleving vraagt loopt sterk het risico overvraagd te worden. Het gevolg is dat ze dingen” half doet” (tot daar zoveel kritiek op is dat er weer nieuwe maatregelen komen die dan ook weer half gebeuren). Voorbeelden: Het UWV moet goed functioneren maar heeft te weinig geld of mensen of geld om het goed te doen (gebrek aan keuringsartsen, veel cliënten die onvoldoende aandacht kregen). Onderwijs en gezondheidszorg: veel te weinig mensen. Dat speelt ook bij de Politie en de COA. Er wordt naar de overheid gekeken want die had toch eerder moeten gaan werven. (Blijkbaar kijken we niet naar onszelf of onze naasten of we daar kunnen werken.) Bij de belastingdienst is het zo erg mis gegaan dat eerst nu geaccepteerd wordt dat ze er niets meer bij kan hebben. Dat is zo’n beetje de enige dienst waarvan dat gepikt wordt.
Er zijn dus aan de ene kant grote verwachtingen van de overheid en andere kant weinig vertrouwen in de overheid dat ze de verwachtingen (enigszins) waarmaakt.
Waarom hebben we die grote verwachtingen van de overheid? Misschien is het antwoord vrij simpel: bij wie moet je anders zijn, bij je buurman? We weten – vaak – niet hoe het anders zou kunnen.
Als het klopt dat de overheid overvraagd is, hoe los je dat probleem dan op. Voor de hand ligt: minder doen!
Een sociaal contract biedt in theorie perspectief: overeenstemming tussen burgers en overheid over wat de overheid wel doet en vooral wat ze minder doet (en dat dus ook accepteren).
Maar wat ik zie en hoor over partijprogramma’s is vooral wat de overheid beter moet doen, niet wat ze minder moet doen. Het enige wat me opviel is de immigratie beperken bij Nieuw Sociaal Contract, dat lijkt de druk op de overheid te verminderen. Al zijn het dan wel de mensen van buiten waar we minder voor doen. Het is dus al lastig om te benoemen wat de overheid minder gaat doen.
Maar als we wel kunnen benoemen wat we niet meer van de overheid mogen verwachten, dan is de hamvraag: hoe worden we het daar over eens?
Misschien heb ik het over het hoofd gezien, maar ik heb daar nog geen oplossingen voor gezien. Noch voor de vraag die daaraan voorafgaat: Aan welke criteria moet een oplossing voldoen. Voor die criteria wil Ik een aanzet geven: Het gaat dan niet om een kleine Kamermeerderheid, maar om een brede steun onder de bevolking over wat de overheid minder mag doen. Waarbij er nagedacht is over een andere plek is waar mensen terecht kunnen, kortom dat de gevolgen ook draagbaar zijn voor de mensen die het voorstel niet steunen.
Ik moet nog zien of NSC (en haar kiezers) dit kan en wil waarmaken. Maar het blijft evenzeer een uitdaging voor alle andere partijen.
Nederland als gemeenschap van mensen 