Wat behoort iemand te verdienen en wie zorgt daarvoor?

In het blog van 7 mei jl. ging het over het loon van een CEO en de relatie met zijn personeel. Nu verder over het thema loon n.a.v. het boekje van Bregman en Frederik “Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers”. Hun stelling is dat vuilnismannen wel maatschappelijk nut hebben en bankiers die trucs bedenken om geld te verdienen niet. Ze wijzen als voorbeeld op de vuilnismannen in New York die zo lang staakten dat het vuil zich ophoopte in de straten en de New Yorkers beseften hoe belangrijk ze waren. Het loon van de vuilnismannen werd behoorlijk verhoogd.

In New York gaf de macht van de staking de doorslag. Maar macht gebruikt ook de bankier die dreigt weg te gaan, terwijl de bank hem denkt nodig te hebben voor het bedenken van complexe derivaten, waarmee de bank winst kan maken. Wat is de macht van werknemers in de daklozenopvang? Als ze staken komen mensen letterlijk als vuilnis op straat, maar mag je zoiets doen? Wat is de stakingsmacht van een beleidsmedewerker: het zal heel lang duren voordat hun werk door de bevolking gemist zal worden. Wanneer louter je macht zou bepalen wat je behoort te verdienen zou het niet goed zijn. Macht is maar een (zeer) beperkte maatstaf voor iemands maatschappelijk nut. Er is ook een andere invalshoek dan macht.

Wat gun je de ander, of wanneer zet je je in voor het inkomen van de ander? Vuilnismannen worden door ons allen betaald via de belasting (of avalstoffenheffing). Dus heb ik ook met hun inkomen te maken. Wanneer zou ik in actie komen voor het loon van een vuilnisman? Als het te weinig is om van te leven vind ik dat ik in actie zou moeten komen. Daarom is het goed dat we in Nederland het minimumloon hebben.

Minimumloon is wel erg karig. Kom je in actie opdat zij meer gaan verdienen? Wanneer het je zoon of je broer betreft zou je dat waarschijnlijk wel doen. Maar anders? dat vraag ik me af. Wanneer het de vakbond lukt via cao-onderhandeling of staking een beter loon te bereiken, dan gun ik dat die vuilnismannen wel. En ik ben bereid daarvoor een hogere afvalstoffenheffing te betalen. Ik vind dat niet leuk, maar Ik kan niet ontkennen dat het rechtvaardig is.

Gun ik de vuilnisman nog meer? Wanneer het gaat om een even hoog loon als een beleidsmedewerker, zou ik toch moeten slikken. Mensen vinden vaak dat hun werk belangrijker is dan dat van (veel) anderen. Van je eigen werk zie veel scherper het maatschappelijk nut dan van dat van deren. Daarom zullen bazen die het laatste woord hebben over de beloning, het terecht vinden dat zij zelf het meest verdienen. Zijn we niet allemaal zo, want wie betaalt zijn huishoudelijke hulp meer dan hijzelf verdient? Maar of dat eerlijk is?

Wanneer vuilnismannen een hoger loon zouden eisen dan een minister, dan denk ik dat ik in actie kom. Dan liever met wijkbewoners samen het vuil wegbrengen.

Over het maatschappelijk nut valt te twisten en het lijkt me goed om dat met regelmaat te doen. Ook over het maatschappelijk van bedrijven zoals banken.

Wat iemand behoort te verdienen is één vraag. De andere vraag is wie zorgt daarvoor. Genoemd is macht (o.a. staking), maatschappelijk nut, maar ook het minimumloon. Het gaat dan om wat je elkaar gunt, voor elkaar over hebt. Je kunt dan enkele cirkels ontwaren.

Het gezin waarbinnen de bestaansmiddelen in principe eerlijk gedeeld worden, het wordt niet bepaald door ieders ‘nut voor het gezin’. Ieder is even belangrijk. Dat delen van de middelen en de zorg voor elkaar wordt gedragen door een grote betrokkenheid bij elkaar: liefde voor elkaar.

In Nederland (als gemeenschap van mensen) is er geen sprake van gelijk delen. Maatschappelijk nut speelt een rol in het inkomen. Maar er is toch gezamenlijke zorg dat we kunnen leven (minimumloon en de sociale uitkeringen, waaronder de bijstand). Dat wordt gedragen door een zekere verantwoordelijkheid voor elkaar en een zekere betrokkenheid bij elkaar (het woord liefde is hier niet gebruikelijk). We zijn bereid er de prijs of belasting voor te betalen.

Kijk je breder naar de EU, dan is er zeker geen sprake van gelijke delen en ook niet van EU-minimumloon of EU-bijstand. Maar er is bijv. wel steun voor de ontwikkeling van arme regio’s (al kun je er over twisten of het efficiënt genoeg wordt besteed). Tussen de EU-burgers is toch enige betrokkenheid, maar veel minder sterk dan tussen de bewoners van ons eigen land.

Wereldwijd is er nog minder betrokkenheid tussen de wereldbewoners. Maar die is zeker niet nul. Dat zie je bij de bereidheid om bij grote rampen te ondersteunen, maar ook in acties als “Fair Trade”.

Mensen laten elkaar niet koud, maar er is wel verschil in warmte en in de plek die we in elkanders hart innemen.

Tot zover nuanceringen, aanvullingen en uitweiding n.a.v. het boekje van Bregman en Frederik.